Koleno predstavlja najveći zglob u ljudskom telu a ujedno je i najmanje pokretan. Sklon je, zbog svoje složene strukture, čestim povredama. U ovom zglobu su mogući pokreti pregibanja, opružanja i rotacije.
Jako je važno naglasiti da narušena ravnoteža pri stajanju može dovesti do promene oblika kolena. Kod deformiteta kolena kao što su X ili O noge, težišna linija koja prolazi kroz koleni zglob je pomerena ka unutra ili spolja i samim tim dovodi do asimetričnog opterećenja.
Kod deformiteta kolena razlikujemo :
Valgus, poznatije kao X kolena karakterišu priljubljena kolena, oslonac je više na unutrašnjoj strani stopala koja su razdvojena i spuštenih svodova. Linija opterećenja je pomerena više ka spoljnoj ivici zgloba što rezultira prekomernom istezanju ligamenata kolena sa unutrašnje strane i povećanom pritisku na meniskuse i hrskavicu sa spoljne strane.
Ovaj deformitet je od druge do šeste godine normalna pojava zbog bržeg rasta koštanih okrajaka sa unutrašnje strane zgloba. Od osme do desete godine dolazi do normalizacije rasta i kolena postaju prava. Ako se ne koriguju samostalno nakon ovog uzrasta možemo govoriti o deformitetu.
X kolena mogu biti posledica prekomerne težine, prevremenog ili isforsiranog prohodavanja deteta, urođenih deformacija samog zgloba, rahitisa, nedostatka vitamina D i mnogih drugih.
Varus - O noge su normalna pojava do druge godine života, i tada govorimo o fiziološkom varusu koji se sam koriguje oko treće ili četvrte godine života. U ovom slučaju linija opterećenja koja deluje na zglob je pomerana više ka unutra, oslonac je na spoljašnjoj strani stopala, opterećena je i zglobna hrskavica sa unutrašnje strane kolena.
Uzroci nastanka ovog deformiteta su najčešće urođene predispozicije, rahitis, gojaznost ali i prevremeno prohodavanje dece.
Deformiteti stopala su često udruženi sa deformitetima kolena. U praksi se najčešće susrećemo sa pes planus, pes equinovarus, pes metatarsus varus i pes talovalgus.
Ravna stopala (pes planus) karakteriše spušten unutrašnji svod stopala kao rezultat slabosti ligamentarnog aparata. Spušteni svod stopala je normalna fiziološka pojava kod novorođenčadi i male dece i ne zahteva korekciju. U najvećem broju slučajeva lučni oblik tabanske površine se formira oko 5-6 godine života.
Razikujemo fleksibilne i rigidne tipove. Kako bismo utvrdili o kom tipu se radi dovoljno je da postavite dete da sedi i napravite otisak mokrog stopala na papiru. Isto ponovite dok dete stoji. Ako se otisci razlikuju onda je u pitanju fleksibilni tip. U slučaju rigidnog tipa otisak je isti u oba slučaja.
Uzroci nastanka:
Gojaznost kod dece se pominje se kao jedan od glavnih uzroka pojave ravnih stopala. Još jedna od čestih grešaka roditelja je postavljanje deteta u uspravan položaj pri težnji da što pre prohodaju iako lokomotorni aparat nije sazreo za tu vrstu aktivnosti.
Pes metatarsus varus opisuje deformitet kod novorođenčadi gde je stopalo okrenuto ka unutra i samo mali procent zahteva korekciju. Ipak treba biti oprezan i ne treba ga mešati sa
Pes equinovarusom (uvrnuto stopalo), sa kojim ima određene sličnosti ali predstavlja mnogo ozbiljniji deformitet gde postoji i atrofija mišića potkolenice i zahteva mnogo ozbiljniji pristup i ortopedsko lečenje kao i intezivnu fizikalnu terapiju koja uključuje vežbe istezanja skraćenih mišića. Stoga roditelji ne bi trebalo sami da donose odluke o izboru tretmana za svoje dete koje ima deformitet već da konsultuju stručnjaka.
Pes talovalgus je još jedan od urođenih deformiteta koji se tretira fizikalnim procedurama kao i ortopedskim pomagalima.
Korekcija deformiteta kolena i stopala podrazumeva određene vežbe koje su usmerene na jačanje udruženih i oslabljenih mišića, vežbe balansa, primenu proprioceptivnih tehnika u cilju povećanja obima pokretljivosti, korekciju statike čitavog tela kako bismo rasteretili preopterećene strukture, usvajanje svesti o pravilnom držanju. U određenim slučajevima je potrebno nositi ortopedska pomagala kako bi se održali rezultati postignuti na vežbama.